Bliyaal

DEĞİŞMEYEN TEK ŞEY “TEKERRÜR”

Geçen gün sıkıntıdan kütüphaneyi karıştırıyordum. Artık baskısı kalmamış ve ancak zar zor sahaflarda bulunabileceğini tahmin ettiğim bazı kitaplara bakıyordum. II. Dünya Savaşı’nda gizlice Almanları tutan İnönü hükümeti döneminde çıkan birtakım kitaplara gözüm ilişti. O dönemde Almanların etkisiyle Türkiye’de milliyetçilik bir hayli revaçtaydı.

Önce Reha Oğuz Türkkan’a ait kitabı çektim ("Türkçülüğe Giriş", İstanbul, 1940). “Yeni Türkçülüğün Prensipleri” başlığı altında Urukçuluk (Irkçılık) maddesi vardı. Bu maddenin iki alt maddesinde yazanları oldukça ilginç buldum:

“c) Türklük sınırları içinde, mümkün olduğu kadar az yabancı kanlı unsur kalması için, bizim uruğumuzdan olmayanları millî sınırlar dışına atmak;

“e) Türk milletinin kanının temizliğini korumak. Bunun için başka urukların kanlarıyla karışmasının önüne geçmek, yabancı unsurlarla – bilhassa Türk geçinen Türk tâbiiyetindeki Müslümanlarla – gün geçtikçe artan evlenmelerin süratle önünü almak, asil ve üstün kanımızı bulandırmaktan, soysuzlaştırmaktan, imhâdan kurtarmak! Böyle yapmazsak, yarınki tek ümidimiz olan Türk kanının dehâ ve üstünlüğünden katiyen bir şey ummayalım, çünkü bozulmuş ve değişmiş olacaktır!

“Uruk hariç evlenmeleri ve bunlardan doğan çocukları katî surette Türk saymamak.” (s. 108-9)

Liberalizm hakkında şunlar yazıyordu:

“Bu ideolojinin rejimi yüzünden Balkan Harbinde rezil olduk. Bu rejim yüzünden Fransa ve eşleri – bilhassa Büyük Harp sonrası devirde – daimî bir hızla felakete doğru sürüklendi ve daima geriledi. Çökeceği gün muhakkak ki pek yakındır.

“Atatürk bunu anladığından, bu çeşit demokrasiyi kabul etmedi. O, milletin mukadderatının muktedir ellere bırakılması ve bunlara geniş salâhiyet verilmesi esasını kabul etti. Esas: Herkesi, alâkası olmadığı işlerde rey sahibi kılmak değil; her Türk’e müsavi fırsatlar vermek ve kabiliyetiyle temayüz edenlere salâhiyet vermektir. Hükümetin yapacağı inkılâplarda mânasız müdahaleleri kabul etmemek, kuvvetli bir devlet tesis etmek ve devletçiliği benimsemek.

“İşte, hakikî demokrasi – disiplinli demokrasi – budur.” (s. 38)

İşin matrak tarafı, yazdığı sonsözde Türkkan şunları söylüyordu:

“Türkçülüğümüze gene ‘Nasyonal Sosyalizm’ diyecek piçler ve soyu bozuklar muhakkak ki çıkacak.” (s. 229)

Daha sonra İsmail Hakkı Baltacıoğlu’na ("Türke Doğru", İkinci Kitap, Yeni Adam, İstanbul, 1943) bir bakayım dedim:

“Başaracaksın, nasıl? Sana aşağılık, gerilik, bitkinlik veren her şeyi yok ederek. Seni senden, onlardan ayırmak isteyen her şeye karşı giderek. Seni sana veren, seni sana inkâr ettiren her şeyi alçak görerek. Daima sen sen kalarak. Sen daima senden olanlara güvenerek. Sen daima vazifeni yaparak. Sen daima çoğalarak.” (s. 19)

Ancak kambersiz düğün olmaz. Bunların arasında en fazla başı çeken kişi ise 40’lı yılların en ünlü Türkçüsü ve ırkçısı Hüseyin Nihal Atsız’dır. Tek tek Atsız’ın eserlerinden alıntı yapmama imkân yok. Dolayısıyla Atsız’ın düşünceleri üzerine açıklayıcı bir makaleden “aydınlatıcı” bazı yerleri aktarmakla yetineceğim. Bu kadarı dahi Atsız’ı anlamaya yeter sanırım. (Güven Bakırezer, “Nihal Atsız’ın Düşüncesi”, Toplumsal Tarih Dergisi, Mayıs 1996, Sayı: 29, s. 25-30)

“ […] Atsız’a göre ‘bütün milletin aynı bir millî-askerî terbiye ile yetişebilmesi için’, orta öğretim, Eğitim Bakanlığı’nın elinden alınarak Erkân-ı Harbiye’ye verilmelidir. Atsız’a göre kadının esas fonksiyonu analık olduğu için ahlâklı yetişmesine önem verilmesi gerekiyor. Özellikle kızların zehirlenmesine engel olmak için sinemaların kapatılmasını, kadın ve erkek plajlarının ayrılmasını öneriyor. Feminizm ‘teranesini’ ise, ‘kadına hakkı olmadan verilen fazla ve büyük değerin neticesi’ olarak koketliğe götürecek bir yol olarak algılıyor. Mini etek giyme hürriyetine karşı çıkıyor. Atsız için hippiler, Beatles fikir buhranının ürünleri, Orhan Veli ise bir zavallı. Serbest cinsel ilişki, homoseksüellik, önlenmesi gereken ahlâksızlıklar.

“Atsız kültürel sorunlara yaklaşırken hümanist ve evrenselci tutumları tümüyle dışlayan bir millî çizgiyi savunuyor. 19. yüzyıl Rus klâsikleri Türkçeye çevrilirse, bunun önce yazara, sonra milletine, en sonra da komünizme karşı bir sevgi yaratacağını, yani sonuçta zararlı bir propaganda olacağını iddia ediyor. Tiyatronun fonksiyonunu millî duygu ve kültürün geliştirilmesi olarak gördüğü için, ‘Schiller, Goethe veya Shakespeare gibi büyük sahne eseri müelliflerinin piyeslerinden Türk milletinin faydası ne olacaktır’ diye soruyor. Cirit, okçuluk, binicilik, kılıç dururken ‘kız oyunu’ olan baleye yönelmeyi tasvip etmiyor. Selçuk ve Osmanlı dururken, Roma’nın, Bizans’ın, Hitit’in eserlerini onarmaya çalışmayı millî şuursuzluk belirtisi olarak, Tarsus’un Hıristiyanlığın kutsal şehri diye onarımını ‘millî bir cinayet ve Anadolu’da Bizans’ı diriltmek’ olarak görüyor. Şehir isimlerinin Türkçeleştirilerek ‘yabanın izini bırakmamak’ gerektiğini ileri sürüyor. Türk çocuklarına Yunan, Roma, Bizans tarihleri yerine Türk tarihinin öğretilmesini istiyor.” (s. 27)

Atsız’ın bir-iki düşüncesi dışında, bütün alıntıladıklarım 40’lı yıllara ait. Acaba yukarıda yazılan fikirlerin bugün hâlâ geçerli olduklarını söyleyebilir miyiz? Zannetmiyorum ki, kimse “hayır” diyebilsin. Üzerlerinden 60 yıldan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen yine aynı şeyler ile uğraşıyoruz. Türkiye’de tarih tekerrür ediyor.

Bir toplum maddî açıdan geliştikçe, toplumu oluşturan insanların düşünce kalıpları değişir. Yaşam tarzları değişen insanlar, yeni maddî koşullara uygun düşünce biçimleri geliştirirler. Maddî açıdan Türkiye 40’lı yıllara nazaran çok ilerledi. Ama hâlâ o dönemin izlerini görüyoruz. Teknik açıdan ilerlemeye rağmen insanlar neden aynı şekilde düşünmeye devam ediyorlar? Gerçi, düşünce biçiminin bu kadar bir süre içerisinde tamamıyla değişmesi elbette ki mümkün değildir. Ancak bu “değişmeme” derecesi gayet yüksek seviyede.

Sanırım bunun nedenlerinden biri Türkiye’deki sanayileşmenin niteliğinden kaynaklanıyor. Bu sanayileşme biçimi Batı’daki gibi bir özellik göstermediğinden ve yapay olduğundan, toplumsal yapının kendisi de gelişmiş bir toplumun özelliklerini göstermekten uzak kaldı. Belirli bir sanayileşme meydana gelmesine rağmen, Türkiye’deki kırsal yapı ortadan kaldırılamadı. Sanayileşmenin kendisi çarpık olduğundan, bunun yarattığı toplum biçimi de çarpık oldu. Ortaya çıkan şey, yarı-kalkınmış, kapitalizm öncesi bir köylü toplumuydu. Gerçi bu yapı hem sanayi toplumunun niteliklerini hem de sanayi öncesi köylü toplumunun niteliklerini barındırıyor. Ancak yapının temelini oluşturan ve onun seyrini belirleyen şey, köylülüğün ya da kırsallığın ta kendisi. Sanayi toplumunun normları dahi kapitalizm öncesi yapının pratiklerinden hareketle yeniden tanımlanıyor.

Türkiye’deki kentleşme ve buna bağlı olarak gecekondulaşma süreci, Batı’da olduğu gibi sanayileşmenin bir sonucu değildir. Bu yüzden, köyden kente göç eden kitleler kentli olamadılar. Kentlerin civarına yerleşen bu insanlar, ne sanayi toplumunun değerlerini tam olarak benimseyebildiler ne de bu türden bir değerler sisteminin yaratılmasına katkıda bulundular. Yapabildikleri tek şey, kırsal alandan getirdikleri değerleri kentli değerler ile birleştirerek yeniden üretmek oldu. Esasında bu yeniden üretilen şey köylülüğün ta kendisiydi. Sonuçta bunlar, ne tam manası ile köylülükten kurtulabildiler ne de kentlileşebildiler. Hem sanayi toplumunun hem de kırsal olanın değerlerini içinde barındıran, fakat sadece kırsal olanın belirleyici olduğu çarpık bir kültür yarattılar. Ben bu kültüre “lümpen kültür”, bu insanlara da “lümpen” adını veriyorum. Türkiye son 50 yılın sonunda bu hâle dönüşmüş bulunuyor. Niye bir türlü modernliğin ya da modern toplumun normlarının bu ülkede yerleşemediğini burada aramak gerekir.

Atsız’ın oğluna olan ibretlik vasiyetnamesi ile bitireyim (Bozkurt Güvenç, “Türk Kimliği”, Ankara: 1994, s. 363):

“4 Mayıs 1941

“Yağmur Oğlum!

“Bugün tam bir buçuk yaşındasın. Vasiyetnameyi bitirdim, kapatıyorum. Sana bir resmimi yadigâr olarak bırakıyorum. Öğütlerimi tut, iyi bir Türk ol.

“Komünizm bize düşman bir meslektir. Bunu iyi belle. Yahudiler bütün milletlerin gizli düşmanıdır. Ruslar, Çinliler, Acemler, Yunanlılar tarihî düşmanlarımızdır.

“Bulgarlar, Almanlar, İtalyanlar, İngilizler, Fransızlar, Araplar, Sırplar, Hırvatlar, İspanyollar, Portekizliler, Romenler yeni düşmanlarımızdır.

“Japonlar, Afganlılar ve Amerikalılar yarınki düşmanlarımızdır.

“Ermeniler, Kürtler, Çerkezler, Abazalar, Boşnaklar, Arnavutlar, Pomaklar, Lazlar, Lezgiler, Gürcüler, Çeçenler içerdeki düşmanlarımızdır.

“Bu kadar çok düşmanla çarpışmak için iyi hazırlanmalı.

“Tanrı yardımcın olsun.

“Nihal Atsız”