Bliyaal

TANRI VE DEVLET

Mustafa Akyol’un sitesindeki Akıllı Tasarım ve vahiy tartışmasından sonra, Bakunin’in “Tanrı ve Devlet” adlı kitabını bir karıştırayım dedim. Kitabı okuyalı yıllar olmuş, içinde altını çizdiğim yerlerin çoğunu unutmuşum. İşaretlediğim yerleri okurken, Bakunin’in o sert üslubunun onca zamandan sonra insana hâlâ canlı ve hararetli geldiği gördüm. Çizdiğim bazı yerleri buraya da aktarayım dedim. Benim en beğendiğim ilk alıntı. (Tanrı ve Devlet, Öteki Yayınevi, Çeviren: Sinan Ergün, 1999)

“ … Bilgi ağacının meyvelerine dokunmak açık bir biçimde yasaklanmıştır. Böylece, kendini anlama yeteneğinden tümüyle mahrum kalacak insanın, ebediyen bir hayvan olarak kalması, edebi Tanrısı, yaratıcısı ve efendisi önünde hep dört ayak üzerinde sürünmesi istenmiştir. Ama bu noktada, şeytan, ebedi isyancı, dünyanın ilk özgür düşünürü ve kurtarıcısı sahneye çıkar. O, insanın kendi hayvani cehalet ve itaatinden utanmasını sağlar, onu kurtarır, itaatsizliğe ve bilginin meyvesini yemeye zorlayarak, alnına özgürlüğün ve insanlığın damgasını vurur.” (s. 10-1)

“Tanrıları, yarı tanrıları, peygamberleri, Mesihleri ve azizleri ile tüm dinleri yaratan, henüz tam olarak gelişmemiş ve yeteneklerine tam olarak sahip olamamış insanın saf hayal gücüdür. Sonuç olarak dinsel cennet, cehaleti ve imanı tarafından yüceltilmiş insanın, kendi görüntüsünü içinde büyütüp tersine çevirerek – yani kutsallaştırarak – yeniden keşfettiği bir hayalden başka bir şey değildir. Bundan ötürü, dinin ya da insanın inancında birbirini izlemiş olan tanrıların doğuşu, yükselişi ve çöküntüsünün tarihi, yalnızca, insanlığın kolektif akıl ve bilincinin gelişme tarihidir. İnsanlar, tarihsel olarak ileriye yönelik gelişmeleri sırasında, kendi içlerindeki ya da dışlarındaki doğada ne zaman bir güç, nitelik ya da ne türden olursa olsun büyük bir bozukluk keşfetseler, tıpkı bir çocuğun yaptığı gibi, bunu ölçüsüz bir şekilde mübalağa edip büyüterek, dinsel hayal güçlerinin bir eylemiyle, Tanrıya atfederler. İnanan ve iman eden insanın bu mütevazı ve sofuca cömertliği sayesinde, dünyada işler ne kadar bozulursa cennette o kadar iyiye gider ve, kaçınılmaz bir sonuç olarak da, cennet ne kadar gönenirse insanlığın ve dünyanın hâli o kadar bozulur. Tanrı bir kez tahtına oturdu mu, doğal olarak her şeyin sebebi, saiki, hakemi ve mutlak düzenleyicisi hâline gelir. Bu andan itibaren dünya hiçbir şey, Tanrı her şeydir. İnsan, bilinçsiz bir şekilde boşluktan çıkarttığı Tanrının önünde eğilir, ona tapınır ve kendisini onun yarattığı bir varlık, onun kölesi olarak ilan eder.

“Böylece Tanrı her şey, gerçek dünya ve insan ise hiçbir şey hâline gelir. Gerçek, adalet, iyilik, güzellik, güç ve yaşam Tanrıya atfedilir; insana ise hata, haksızlık, kötülük, çirkinlik, güçsüzlük ve ölüm kalır. Tanrı efendi olur, insan köle. Adaleti, gerçek ve ebedi yaşamı kendi çabasıyla bulma kudretine sahip olmayan insan, onları yalnızca kutsal bir vahiy aracılığıyla elde edebilir. Ancak, her kim vahiyden söz ederse, o, bizzat Tanrının kendisine esinlediği elçiler, mesihler, peygamberler, papazlar ve yasa koruyucularından da söz etmek zorundadır; ve bunlar bir kez kutsallığın yeryüzündeki temsilcileri, insanları kurtuluşa giden yolda yönetecek Tanrı tarafından seçilmiş kutsal eğitmeler olarak kabul edildiler mi, zorunlu olarak, hemen mutlak iktidarın uygulayıcısı hâline gelirler. Bu andan itibaren, bütün insanlar onlara sorgusuz sualsiz itaatle yükümlüdürler; çünkü kutsal akıl karşısında insan aklı ve Tanrının adaleti karşısında yeryüzünün adaleti bir hiçtir. Tanrının kölesi olan insan, Kilise ve Devletin de kölesi olmak zorundadır – yeter ki, Devlet kilise tarafından kutsanmış olsun.” (s. 25-7)

“Eğer Tanrı varsa insan köledir; insan özgür olabilirse ve olmak zorundaysa, o zaman Tanrı yoktur.

“Bu çemberden çıkılabileceğini iddia eden her kim varsa, ona meydan okuyorum; o zaman herkes safını seçsin.” (s.28)

“ … bir efendi, her kim olursa olsun ve kendini ne kadar liberal gösterme arzusu taşırsa taşısın, her zaman efendidir. Onun varlığı, tüm altındakilerin köleliğini zorunlu kılar. Bundan ötürü, eğer Tanrı varsa ve insan özgürlüğüne hizmet etmek istiyorsa, bunu ancak varolmaktan vazgeçerek yapabilir.

“Ben, insan özgürlüğünün kıskanç bir âşığı ve onu insanda hayran olduğumuz ve saygı duyduğumuz her şeyin mutlak koşulu olarak gören biri olarak, Voltaire’in ünlü sözlerini tersine çeviriyor ve şöyle diyorum: Eğer Tanrı gerçekten varolsaydı, onu zorunlu olarak ortadan kaldırmak gerekirdi.” (s. 30)

“ … Biz görevimizin insanın özgürlüğü, saygınlığı ve refahı adına, yeryüzünden çalınıp cennete götürülmüş olan her şeyin tekrar yeryüzüne indirilmesi olduğuna inanırız. … şimdi, özgür düşünceli kişilerin, cesaret dolu imanları ve bilimsel analizleriyle, cenneti yağmalamalarının tam zamanıdır.” (s. 40)