Bliyaal

BİLİM Mİ, YOKSA İNANÇ MI?

İnternette gezinirken Mustafa Akyol'un sitesine denk geldim. Kendisi gazeteci Taha Akyol’un oğlu ve aynı zamanda dincilerin Darwin’e karşı çıkmak amacıyla uydurdukları “Akıllı Tasarım”ın Türkiye’deki temsilcisi. Zaman gazetesinde yazan Ali Bulaç’ın Darwinciler ile ilgili bir yazısına bir yorum göndermiş Akyol. Bulaç da bunu köşesinde yayınlamış. Akyol bu yorumunu sitesine de koymuş. Ben de bunun üzerine şöyle bir yorum yazdım:

“Kemal Tahir Yorgun Savaşçı’da güzel söylemiş: ‘Bir şeyin tabu olması için anlaşılması değil, anlaşılmaması şarttır.’

“Akyol şöyle demiş:

‘Kuşkusuz vahiy mutlak doğrudur; bilim gibi beşeri bilgi kaynakları ise eksik, kusurlu ve değişkendir.’

“Bu ne kadar vahim bir cümle. Bu anlayışa sahip olan kişi daha en baştan itibaren bilime değil, sadece vahiye dayandığını itiraf etmektedir. Halbuki vahyin mutlak doğru olduğuna dair elimizde herhangi bir kanıt yok. Hatta varoluşun bilinçli olarak yaratıldığına dair bir kanıt da yok. Birilerinin varoluşun amaçlı olarak yaratıldığını a priori kabul edip, sonra da bunu kanıtlamak için bilime başvurması ne kadar zavallıca. Hal böyleyken, akıllı tasarımın bilimsel olduğunu iddia etmek insanın kendisini ve başkalarını kandırmaya çalışmasından başka bir şey değil.

“Bilimin verilerinin değişken olması onun bir dogma olmasını engeller. Popper yanlışlamacılıktan bahsetmiyor muydu? Kendisine sunulan şeyi sorgusuz sualsiz kabul etmemek ve her defasında bunun doğruluğunu sınamak ya da araştırmak, ancak aklını kullanıp sahip olduğu iradenin hakkını veren kişilere mahsustur.

“Bilim, vahyi tasdik etmenin değil, gerçeği aramanın aracıdır.

“Bu insanlar inançlarını, doğru veya gerçek olup olmadığını araştırmaksızın, her şeyin önüne geçiriyorlar. Ve gerçek onların inançları ile çatıştığında da, gerçeğe yüzlerini çevirip inançlarını takip etmeyi seçiyorlar.”

Akyol’un sitesinde moderasyon uygulandığından yorumlar hemen yayınlanmıyor. Dün akşam gönderdiğim yorumun yayınlanıp yayınlanmadığını bu sabah siteye girip kontrol ettiğimde, sitede dün akşam gördüğüm en son yorumun altına eklenen yeni bir yorumun olduğunu, ancak benimkinin olmadığını gördüm. Birkaç saat sonra tekrar baktığımda ise yorumum yayınlanmıştı. Fakat ilginçtir, yorumum, dün akşam gördüğüm son yorum ile, sabahleyin gördüğüm yorumun arasında yayınlanmıştı. Demek ki, benden sonra yorum bırakanların yorumu yayınlanmış, ama benimki tutulmuştu. Bu defa bana karşı Düşünceler sitesinin sahibi Suat Öztürk’ün yazdığı bir yanıt da yayınlanmıştı.

Kimi zaman dünyadaki tüm dinci çevreleri ve Kilise’yi rahatsız eden birtakım bilim insanları ortaya çıkıyor: Galilei, Newton, Darwin, Freud. Bunlardan ilk ikisinin çalışmaları insan ve yeryüzü merkezli evren düşüncesini yıktı. Diğer ikisi de insandaki cinselliğin hem doğallığını hem de ruhbilimsel düzeydeki karmaşıklığını ortaya koydu. Darwin’in evrim teorisi, insanın da tüm hayvan toplulukları gibi bir tür olduğunu ve doğanın bir parçasını oluşturduğunu bize gösteriyor. Akıl ve bilim açısından bakıldığında hepsi birer dogma olan dinlere inanan kimseler için, bu tarz teoriler ve yaklaşımlar şüphesiz “çok tehlikelidir.” Zira bu yoldan, dünyaya, insana ve evrene yönelik olarak kutsal kitaplarda yazılanların gerçekleri yansıtmadığı ortaya çıkmaktadır. Dahası, toplumsal açıdan bakıldığında, bilimsel gelişme, dincilerin elindeki toplumsal, siyasal ve ruhsal gücü zayıflatmakta ve kitleleri yönlendirme gücünü elinden almaktadır. Türkiye’de de bilime karşı dinci direncin temelinde bunlar yer alıyor. Bilim düşmanı siyasal gericiliğin amacı gayet açık: Bilimsel araştırmaların neredeyse tamamıyla dışlandığı bir toplumsal ortamda, siyasal gücü sadece ve sadece kendi elinde tutmak.

Bazıları Evrim Teorisi’ni çocuklara anlatmanın onlarda bazı ruhsal ya da zihinsel tahribatlara yol açacağını iddia ediyor. Peki, aynı küçük çocuklara daha okula gitmeden verilen dinî eğitimin ve okullardaki sözde din derslerinin onların zihinlerinde ve ruhlarında yarattığı yıkıma ne demeli? “Din eğitimi” adı altında, daha dünyayı yeni tanımaya başlayan bu çocukların akıllarına “günah” düşüncesi altında yerleştirilen derin korku, suçluluk duygusu ve düşünce karmaşasına ne demeli? Daha neyin ne olduğunu bilmeyen çocukların beynine dinin hayattaki “tek doğru” olduğunu kazımaya ne demeli? Büyüdüklerinde bu çocuklardan özgür iradeli, hür düşünceli insanlar olmalarını bekleyebilir miyiz?

Yüzlerce, hatta binlerce yıldır değişmeyen dinsel öğretiler ile, sürekli olarak değişen bilimsel bilgiyi karşı karşıya getirmenin yararı ne? Sorgulanamayan bir dinsel öğreti ile bilimsel bir teoriyi bir derste karşı karşıya getirmek, öğrencileri nasıl korkunç bir ikilem içine iter? Hangisi kabul edilmelidir?

Bilim, akıl işidir; muhakemeye dayanır. İnsan nedenleri merak eder, arar, bulur, yanılır, yeniden arar, dener; sonunda bunlardan sonuçlar çıkarır. Bu sonuçlar da tartışmaya ve değişmeye, yani yanlışlanmaya açıktır. Bu nedenle, bilimsel bilgi yeni araştırmalar ve kanıtlar ile değişir.

Dogmatik bilgi ise sadece almaya ve kabule dayalıdır. Bilinenlerin yeterli olduğu ve bunların değiştirilemeyeceği kabulü asıldır. Bu da inancın ta kendisidir. Bilinenler ya da inanılanlar tartışılmaya, değişime ve sorgulanmaya kapalıdır. İnancın bilgisini veren varlık sorgulanamaz ve hata yapmaz niteliktedir. Dogmatik bilginin soruları yoktur; sadece yanıtları vardır. Bu yanıtlar da değişmez ve tartışılamaz.

Bilim bir olayı açıklamak için bir hipotez öne sürer ve bunun öngördüğü şeylerin gerçekleşip gerçekleşmediğini deney ve gözlem ile sınar. Eğer öngörüler gerçekleşirse hipotez desteklenir, ancak tam manasıyla ispatlanmış sayılmaz. Sürekli olarak bu sınamalardan geçen ve birçok olayı açıklayan bir hipoteze teori denir. Bu nedenle, bilim adamları o gün için olayları en iyi açıklayan teorileri geçici olarak görürler. Kimi zaman doğruluğu kuşkuya yer bırakmayacak bir şekilde kanıtlananlara ise kanun denir. Darwin’in Evrim Teorisi de bu sınamaya tâbidir. Bilimde yanlışlanan teorilerin yerini daha açıklayıcı olan yenileri alır. Dolayısıyla, bilimsel teorilerin en önemli özelliği değişebilir olmalarıdır ve bu özellikleriyle dinî dogmalardan ayrılırlar.

İşte bu nedenle birer dogma olan dinsel görüşler ile, sürekli olarak sorgulanan ve yanlışlamaya açık olan bilimsel teoriler bir arada öğretilemez. Böyle bir uygulama özgür ve eleştirel düşünceyi engeller.

Hep hatırlarım Server Tanilli’nin bana yazdığı cümleyi: “Aklın aydınlığından yola çıkarak … ”

Darwin’den ünlü bir pasajı alıntılayarak bitireyim:

“When we look at the plants and bushes clothing an entangled bank, we are tepmted to attribute their proportional numbers and kinds to what we call change. But how false a view is this! Everyone has heard that when an American forest is cut down, a very different vegetation springs up; but it has been observed that the trees now growing on the ancient Indian mounds, in the Southern Unitated States display the same beatiful diversity and proportion of kinds as in the surrounding virgin forests. What a struggle between the several kinds of trees must here have gone on during long centuries, each annually scattering its seeds by the thousand; what war between insect and insect – between insects, snails, and other animals with wild birds and beasts of prey – all striving to increase, and all feeding on each other, or on the trees or their seeds and seedlings, or on the other plants which first clothed the ground and thus checked the growth of the trees! Throw up a handful of feathers, and all must fall to the ground according to definite laws; but how simple is this problem compared to the action and reaction of the innumerable plants and animals which have determined, in the course of centruies, the poroportional numbers and kinds of trees now growing on the old Indian ruins!” (The Origin of Species, Penguin Books, 1968, s. 125-6)